Spójrz raz jeszcze na efekt działania programu ls:

total 36
-rw-rw---- 1 adam   studenci     52 Jul 30 18:17 ges
-rw----rw- 1 tomasz studenci     11 Jul 30 18:17 kaczka
drwx-w---- 2 piotr  doktorzy   4096 Jul 30 18:18 kon
drwx--x--x 2 adam   magistrzy  4096 Jul 30 18:16 krowa
drwx--x--x 2 adam   pracownicy 4096 Jul 30 18:16 malpa
drwx---r-- 2 tomasz doktorzy   4096 Jul 30 18:16 slon
drwx-wx-w- 2 tomasz magistrzy  4096 Jul 30 18:16 swinia
-rw----rwx 1 adam   pracownicy 3893 Jul 30 18:17 zebra
-rw--w---- 1 stefan studenci    384 Jul 30 18:17 zyrafa

Określ, które elementy listy są katalogami, a które plikami. Następnie odpowiedz na pytanie, jakie uprawnienia do poszczególnych pozycji listy będzie miał:

• użytkownik adam, będący członkiem grupy studenci,
• użytkownik tomasz, będący członkiem grup doktorzy i pracownicy,
• użytkownik piotr, będący członkiem grupy magistrzy,
• użytkownik stefan, będący członkiem grup pracownicy oraz magistrzy,

Jakie musiały być uprawnienia do każdego z katalogów nadrzędnych, aby możliwe było uzyskanie zaprezentowanej listy?

Zobacz odpowiedź

Utwórz w swoim katalogu domowym plik o nazwie sop.txt oraz katalog o nazwie sop. Wykonaj następujące polecenia i sprawdź uzyskane efekty:

$ chmod u-x sop
$ chmod g=rw,o+r sop sop.txt
$ chmod u+X sop sop.txt
$ chmod g=rwx sop.txt
$ chmod u+X sop sop.txt
$ chmod go-r sop sop.txt

Jak działa uprawnienie X? Korzystając z przedstawionej wyżej notacji symbolicznej:

1. odbierz grupie uprawnienia do wykonania pliku sop.txt,
2. wykonując jedno polecenie, dodaj grupie i innym użytkownikom prawo do odczytu pliku sop.txt oraz katalogu sop,
3. odbierz właścicielowi prawo wykonania pliku sop.txt.

Zobacz odpowiedź

Sprawdź, czy polecenia cp oraz mv zachowują domyślnie uprawnienia do plików i katalogów. Jeśli nie, to jak sobie z tym poradzić?

Zobacz odpowiedź

Zapisz uprawnienia do plików z listingu

total 36
-rw-rw---- 1 adam   studenci     52 Jul 30 18:17 ges
-rw----rw- 1 tomasz studenci     11 Jul 30 18:17 kaczka
drwx-w---- 2 piotr  doktorzy   4096 Jul 30 18:18 kon
drwx--x--x 2 adam   magistrzy  4096 Jul 30 18:16 krowa
drwx--x--x 2 adam   pracownicy 4096 Jul 30 18:16 malpa
drwx---r-- 2 tomasz doktorzy   4096 Jul 30 18:16 slon
drwx-wx-w- 2 tomasz magistrzy  4096 Jul 30 18:16 swinia
-rw----rwx 1 adam   pracownicy 3893 Jul 30 18:17 zebra
-rw--w---- 1 stefan studenci    384 Jul 30 18:17 zyrafa

w postaci ciągu ósemkowej. Przykładowo, rw-rw---- można zapisać równoważnie jako 660.

Korzystając z notacji liczbowej, nadaj uprawnienia rw-r---- do pliku tekstowego sop.txt. W tym celu wykonaj polecenie

$ chmod 640 sop.txt

Analogicznie, nadaj:

1. uprawnienia rwxrwxr-- do pliku sop.txt,
2. uprawnienia r-x-wx-wx do pliku sop.txt,
3. uprawnienia -w---x--- do pliku sop.txt,
4. uprawnienia r-x------ do katalogu sop,

Utwórz w katalogu sop pliki a i b oraz katalog c, wewnątrz którego utwórz plik d. W tym celu nadaj sobie odpowiednie uprawnienia do katalogu sop. Wykonując jednokrotnie polecenie chmod, nadaj innym użytkownikom (other) prawo odczytu wszystkich elementów tej struktury oraz prawo wykonania tylko do katalogów w tej strukturze. Skorzystaj z opcji -R polecenia chmod.

Zobacz odpowiedź

$ chmod -R o=rX sop

W wyniku działania pewnego polecenia otrzymano na wyjściu następujący ciąg znaków:

drwx------ 6 adam ludzie 4096 Oct  8 16:11 muchomorek/

1. Podaj pełną treść polecenia, które mogło zwrócić taki wynik. Załóż, że element o nazwie muchomorek znajduje się w bieżącym katalogu roboczym.
2. Jakie polecenie należy wykonać, aby dodać członkom grupy ludzie prawo do odczytu i wykonania elementu muchomorek, a pozostałym użytkownikom prawo do jego odczytu? Zaproponuj co najmniej dwa rozwiązania wykorzystujące notację liczbową i symboliczną.

Dlaczego tylko użytkownik root może zmienić właściciela pliku?

Zapoznaj się z konstrukcją poleceń chown oraz chgrp. Jeśli masz dostęp do komputera, na którym możesz uzyskać uprawnienia użytkownika root, przetestuj działanie tych poleceń.

Wykonując polecenie

$ umask

określ, jaka maska dopełnień jest stosowana dla katalogów i plików tworzonych przez Ciebie.

Jeśli maska dopełnień jest równa 014, to uprawnienia do nowo tworzonych katalogów będą równe

777 & ~014 = 111111111 & ~000001100
           = 111111111 & 111110011
           = 111110011
           = 763

a do plików

666 & ~014 = 110110110 & ~000001100
           = 110110110 & 111110011
           = 110110010
           = 662

Określ, jakie będą uprawnienia do nowo utworzonych plików i katalogów, jeśli maska dopełnień jest równa: 000, 022, 777 lub 002.

Wykonując polecenie

$ umask 002

zmień stosowaną maskę dopełnień na 002. Sprawdź, w jaki sposób wpływa to na uprawnienia do tworzonych plików i katalogów.

Sprawdź, co się stanie, jeśli wykonasz polecenia

$ umask u=,go=wx
$ umask u+r

Jaka maska będzie stosowana po pierwszym, a jaka po drugim wywołaniu? Jakie wnioski można z tego wynieść?

W ramach eksperymentu utworzono katalog zwirek. Okazało się, że domyślne uprawnienia do niego są równe r-xrw---x.

1. Jaki będzie efekt wywołania polecenia umask?
2. Jakie polecenie należy wykonać, aby domyślne uprawnienia do nowo tworzonych katalogów były równe rwxr-xr--?

Zapoznaj się z dokumentacją polecenia ln. Następnie utwórz w swoim katalogu domowym plik a.txt oraz dowiązanie stałe do związanego z nim i-węzła – nazwij je b.txt. Sprawdź, jak zmieniła się liczba dowiązań stałych wyświetlana przy obu plikach po wywołaniu polecenia ls -l.

Sprawdź, jak zmieni się zawartość:

1. pliku a.txt, jeśli zmienisz zawartość pliku b.txt,
2. pliku b.txt, jeśli zmienisz zawartość pliku a.txt.

Dlaczego tak jest?

Sprawdź, jak zmienią się uprawnienia:

1. do pliku a.txt, jeśli zmienisz uprawnienia do pliku b.txt,
2. do pliku b.txt, jeśli zmienisz uprawnienia do pliku a.txt.

Dlaczego tak jest?

Spróbuj utworzyć dowiazanie stałe do wybranego katalogu. Czy jest to możliwe? Sprawdź w dokumentacji programu ln, jak to zrobić i kto może wykonać taką operację.

Korzystając z opcji -s polecenia ln utwórz w swoim katalogu domowym dowiązanie symboliczne do pliku /etc/passwd i nazwij je dowiazanie. Czy możesz utworzyć dowiązanie stałe do tego samego pliku? Dlaczego?

Po wyświetleniu szczegółowej listy plików w katalogu domowym okaże się, że plik dowiazanie ma rozmiar 11 bajtów. Od czego zależy ten rozmiar? Utwórz kilka dowiązań symbolicznych (z wykorzystaniem ścieżek względnych i bezwzględnych) i porównaj otrzymane wyniki.

Utwórz dowiązanie symboliczne do dowolnego katalogu. Spróbuj zmienić nań katalog roboczy wykorzystując polecenie cd. W jaki sposób zachowuje się powłoka?

Zobacz odpowiedź

Sprawdź, jakie uprawnienia posiadasz do utworzonych dowiązań symbolicznych. Jak zinterpretować te uprawnienia? Jak się do tego ma maska ustawiona przy użyciu polecenia umask?

Zobacz odpowiedź

Spróbuj utworzyć dowiązanie symboliczne do elementu, który nie istnieje. Czy jest to możliwe?

Zobacz odpowiedź

Korzystając z mechanizmu potokowania, wyświetl przy pomocy programu less (poznanego przy okazji eksplorowania podręczników programów) szczegółową listę elementów znajdujących się w katalogu /etc. W tym celu wykonaj polecenie:

$ ls -l /etc | less

Zmodyfikuj polecenie z poprzedniego ćwiczenia tak, aby lista elementów z katalogu /etc została dodatkowo zapisana w pliku lista-etc w Twoim katalogu domowym.

Zobacz odpowiedź

$ ls -l /etc | tee lista-etc | less

Wykonaj polecenie:

$ cat ~/lista-etc /etc/passwd

Zweryfikuj otrzymane efekty.

Wywołaj polecenie cat bez argumentów. Wprowadź kilka wierszy tekstu – każdy z nich zakończ wciśnięciem klawisza Enter. Wprowadzanie danych zakończ kombinacją klawiszy Ctrl + D (znak końca pliku). W jaki sposób zachowuje się program cat?

Wykonaj polecenie:

$ tac ~/lista-etc /etc/passwd

Zweryfikuj otrzymane efekty.

Wywołaj polecenie tac bez argumentów. Wprowadź kilka wierszy tekstu – każdy z nich zakończ wciśnięciem klawisza Enter. Wprowadzanie danych zakończ kombinacją klawiszy Ctrl + D (znak końca pliku). W jaki sposób zachowuje się program tac? Dlaczego, w przeciwieństwie do programu cat, dane są wysyłane do standardowego wyjścia dopiero po natrafieniu przez program tac na znak końca pliku?

Czy istnieje istotna różnica pomiędzy wywołaniami poniższych poleceń?

$ cat /etc/passwd | tac
$ tac /etc/passwd | cat
$ tac /etc/passwd

Czy istnieje istotna różnica pomiędzy wywołaniami poniższych poleceń?

$ cat ~/lista-etc | head -n 5
$ head -n 5 ~/lista-etc
$ head ~/lista-etc -n 5

Wypisz:

1. cztery pierwsze linie pliku ~/.bash_history,
2. pierwszych 13 bajtów pliku ~/lista-etc,
3. wszystkie poza ostatnimi dwoma liniami pliku /etc/passwd.

Wypisz czwartą i piątą linię pliku ~/lista-etc. Zaproponuj kilka dróg do otrzymania pożądanego efektu.

Zobacz odpowiedź

$ cat lista-etc | head -n 5 | tail -n 2
$ head -n 5 lista-etc | tail -n 2

Jaki będzie efekt wywołania polecenia

$ head -n -2 plik | tail -n +3

gdzie plik jest dowolnym plikiem?

Czy istnieje istotna różnica pomiędzy wywołaniami poniższych poleceń?

$ tail -n 5 -f ~/lista-etc
$ tail --lines=5 --follow ~/lista-etc
$ tail --lines=5 -f ~/lista-etc

Wypisz informacje o ośmiu największych elementach, znajdujących się bezpośrednio w Twoim katalogu domowym.

Zobacz odpowiedź

$ ls -l ~ | tail -n +2 | sort -k 5 -nr | head -n 8

Jaki będzie efekt wywołania polecenia

$ ls -l | tail -n +2 | sort -k 2 -n -r | head -n 3

w dowolnym katalogu?

Jaki będzie efekt działania poniższego polecenia?

$ ls -l ~ | grep '^drwx\(r..\)\{2\}.*[a-zA-Z]\{5\}\(ry\|op\)$'

Wykonaj poniższe zadania. Posłuż się poznanymi dotąd poleceniami i metodami.

1. Odpowiedz, ile elementów znajdujących się w katalogu /dev jest dowiązaniami symbolicznymi?
2. Plik ~/.bash_history zawiera historię wykonywanych poleceń w kolejności od najdawniej wykonanego. Wypisz, począwszy od najświeższego, 3 wykonane ostatnio polecenia rozpoczynające się od słowa cat lub ls.
   Uwaga: zawartość pliku ~/.bash_history jest aktualizowana w momencie zakończenia sesji konsoli. Można to jednak zrobić ręcznie, wykonując polecenie history -a.
3. Wyświetl, posortowaną malejąco według nazw, szczegółową listę ośmiu największych elementów znajdujących się w katalogu /bin.
4. Posortuj szczegółową listę elementów z katalogu /etc malejąco według liczby dowiązań stałych. Jeśli dwa lub więcej elementów ma taką samą liczbę dowiązań stałych, powinny być posortowane według rozmiaru malejąco. Uwzględnij tylko te elementy, które mogą być odczytane przez osoby inne niż właściciel i członkowie wskazanej grupy.

Zobacz odpowiedź

Wykonaj w swoim katalogu domowym następujące polecenia:

$ ls -la 1> wynik.txt
$ ls -l > wynik.txt

Skomentuj efekty.

Wykonaj w swoim katalogu domowym następujące polecenie:

$ ls -l | sort -k 5 -n | head -n 5 > wynik.txt

Skomentuj efekty.

Korzystając z polecenia cat i przeadresowania wyjścia, utwórz w swoim katalogu domowym plik o dowolnej treści.

Wykonaj w swoim katalogu domowym następujące polecenia:

$ cat /etc/shadow > wynik.txt
$ cat /etc/shadow > wynik.txt > wynikb.txt
$ cat /etc/shadow 2> wynik.txt
$ cat /etc/shadow /etc/passwd > wynik.txt 2> wynik.err
$ cat /etc/shadow /etc/passwd 1> wynik.txt 2> wynik.err
$ cat /etc/shadow /etc/passwd 2> wynik.err 1> wynik.txt

Skomentuj efekty.

Wykonaj w swoim katalogu domowym następujące polecenia:

$ cat /etc/shadow /etc/passwd 1> wynik.txt 2> wynik.err
$ cat /etc/shadow /etc/passwd &> wynik.txt

Skomentuj efekty.

Wykonaj w swoim katalogu domowym następujące polecenia:

$ cat /etc/shadow /etc/passwd 2>1
$ cat /etc/shadow /etc/passwd 2>&1
$ cat /etc/shadow /etc/passwd 2>&1 > wynik.txt
$ cat /etc/shadow /etc/passwd 2>&1 1> wynik.txt
$ cat /etc/shadow /etc/passwd 1> wynik.txt 2>&1

Skomentuj efekty.

Zobacz odpowiedź

Wykonaj w swoim katalogu domowym następujące polecenia:

$ cat < /etc/passwd
$ cat 0< /etc/passwd
$ cat < /etc/shadow
$ cat < /etc/shadow 2> wynik.err
$ cat 2> wynik.err < /etc/shadow

Skomentuj efekty. Co, według Twojej intuicji, oznacza konstrukcja 0<?

Wykonaj w swoim katalogu domowym następujące polecenia:

$ ls ~ > lista.txt
$ ls /home >> lista.txt

Skomentuj efekty.

Korzystając z programu bc z opcją -l (dołącza biblioteki matematyczne), oblicz (z dokładnością do 10 miejsc po przecinku) wartość wyrażenia $e^{\sqrt{7}-1}+5e$.

Zobacz odpowiedź

scale=10; e(sqrt(7)-1)+5*e(1)

Korzystając z programu bc z opcją -l, oblicz wartość liczby $\pi$ z dokładnością do 1000 miejsc po przecinku. Wykorzystaj fakt, że $\frac{\pi}{4} = \arctan(1)$.

Zobacz odpowiedź

scale=1000; a(1)*4

Zapoznaj się z podręcznikiem programu cal. Następnie wyświetl:

1. kalendarz na rok 2016,
2. kalendarz trójdzielny dla miesiąca grudnia (listopad 2015, grudzień 2015 i styczeń 2016),
3. kalendarz dla bieżącego miesiąca i trzech poprzednich oraz pięciu kolejnych miesięcy.

Zobacz odpowiedź

Przetestuj działanie programu clear.

Wykonaj następujące polecenia:

$ date
$ date -d '2 Nov'
$ date -d '2 Nove'
$ date -d '2 Nov 2013'
$ date -d 'Nov 2 2014'
$ date -d '2 Jan 2017 10:54'
$ date -d 'Jan 2 2017 10:54:12'

Zastanów się nad efektami.

Korzystając z formatowania wyjścia, wyświetl datę zgodnie ze wzorami

Dzisiaj jest 215. dzien roku.
20150803152847
Biezacy rok to 20 stuleci i 15 lat.

Zobacz odpowiedź

$ date +"Dzisiaj jest %j. dzien roku."
$ date +"%Y%m%d%H%M%S"
$ date +"Biezacy rok to %C stuleci i %y lat."

Korzystając z dokumentacji programu ps dowiedz się, na czym polega notacja uniksowa, BSD i GNU związana z przekazywaniem opcji do programu. Gdzie spotkaliśmy się wcześniej z tym podziałem?

Rozpocznij kilka sesji powłoki na lokalnym komputerze lub za pośrednictwem protokołu ssh. Uruchom jakieś programy (np. less lub sleep), a następnie sprawdź działanie przedstawionych wyżej opcji programu ps wykonując polecenia:

$ ps
$ ps a
$ ps au
$ ps aux

Zapoznaj się z poleceniem pstree. Przetestuj jego działanie. Wybierz samodzielnie, korzystając z dokumentacji programu, kilka opcji i sprawdź ich działanie w praktyce.

Uruchom dowolny program (np. cat), a następnie wciśnij kombinację klawiszy Ctrl + C. Sprawdź, jaki będzie efekt wywołania polecenia ps. Podobny eksperyment wykonaj dla kombinacji klawiszy Ctrl + Z. Zinterpretuj wyniki.

Wykonaj następujące czynności i zaobserwuj efekty:

$ sleep 100
^Z
$ sleep 90
^Z
$ sleep 80
^Z
$ jobs
$ bg
$ jobs
$ fg %1
^C
$ jobs
$ fg
^C

Co oznacza polecenie fg %1? Wywołaj polecenie jobs, gdy wykonywanie polecenia sleep 80 zakończy się. Wywołaj je ponownie. Co się stało?

Zobacz odpowiedź

Uruchom w tle program sleep z argumentem 240. W tym celu wykonal polecenie

$ sleep 240 &

Sprawdź, co się stało, korzystając z poleceń ps, pstree oraz jobs. Przenieś uruchomiony program na pierwszy plan i zakończ, wysyłając sygnał SIGINT.

Korzystając z programu ps dowiedz się, jakie identyfikatory mają aktualnie uruchomione programy.

Dowiedz się, jakie inne sygnały można przesłać do programu za pomocą programu kill i jak to zrobić.

Zobacz odpowiedź

<pid> [...]
    Send signal to every <pid> listed.
-<signal>
-s <signal>

Uruchom w tle program sleep z argumentem 240. Dowiedz się, jaki identyfikator ma utworzony proces, a następnie zakończ go używając polecenia kill.

Uruchom w tle program sleep z argumentem 240. Wykonaj następujące polecenia:

$ killall sle
$ killall sleep

Zaobserwuj efekty. Czy polecenie $ killall sle* zadziała tak, jak można się spodziewać?

Korzystając z programu time dowiedz się, jak wiele czasu potrzebuje komputer na wykonanie polecenia

$ ls -la /etc

Zinterpretuj wartości real, user oraz sys.

Zobacz odpowiedź